TEMAT:

Skąd pomysł że obiekty na st.Andreasberg budowano na potrzeby wojska? I jeszcze kościół ewangelicki?
Kompleks powstał jako szpital dla epileptyków i nerwowo chorych wyznania katolickiego!
Aby nie być gołosłownym cytat z przemówienia deputowanego do parlamentu pruskiego wygłoszonego w 1903 roku:,,Chciałbym również nadmienić, że miasto Orneta należy do rozwojowych i z liczbą mieszkańców 5-6 tys. osiągnęło znaczące postępy. Mianowicie, dzięki dobrej współpracy państwa, urzędów komunalnych i poświęceniu warmińskiego społeczeństwa [...] powstał duży zakład dla chorych na epilepsję wyznania katolickiego.[...]"
Tekst z postu kol.lycka pochodzi z forum kmkolsztyn.prv.pl/

Uważam że teren folwarku biskupiego i St.Andreasberg to zupełnie co innego.
,,Koszary" mogły się składać z 1-2 budynków i znajdowały się w pobliżu kościoła ewangelickiego.
Wzgórze do czasu rozpoczęcia budowy szpitala było polem.
Ówczesna Gazeta Olsztyńska na bieżąco relacjonowała budowę kompleksu szpitalnego.

Budowę szpitala rozpoczęto w roku 1897 lub 1898.Szukam źródeł na potwierdzenie.Łączenie tej inwestycji z armią to nieporozumienie.
Moim zdaniem rozwiązanie zagadki jest banalne- i szpital i kościół i koszary zbudowano na wzgórzu św..Andrzeja.
Z tym że koszary i kościół w 1830 na zboczu tego wzgórza a szpital w 1901 na jego szczycie.Ot co!

Niezupełnie. Z tego, co pamiętam kościół stał w centralnym punkcie kompleksu.
Żeby było ciekawiej przytoczę jeszcze jeden cytat z ,,dziejów miasta" Achremczyka - str. 146 ,,W Ornecie w 1890 roku zbudowano NOWY SZPITAL MIEJSKI "(kolejne pytanie za 100 pkt. - który to ???) - ten zbudowany przy Olsztyńskiej 15 lat temu już zdążył się zestarzeć? A za jedenaście lat zbudowano potężny kompleks szpitalny na wzgórzu. Istne zagłębie szpitalne ! Nie można też zapomnieć o funkcjonującym szpitalu św. Jerzego.
Po co w kilkutysięcznym miasteczku tyle szpitali ?

Kilka szpitali? Najstarszy dla kilkunastu chorych, nowszy juz większy na kiladziesiąt łóżek.I to na Ornetę w zupełnosci wystarczyło.
Szitala psychiatrycznego nie budowano przecież tylko dla mieszkańców Ornety.
Jeszcze raz podkreślam ze szpital a co za tym idzie kościół na jego terenie przeznaczony był dla katolików.
I jeszcze ciekawostka:
Znam emerytowanego zołnierza ktory twierdzi że na terenie jednostki są zakopane żelbetowe belki ktore stanowiły konstrukcję sklepienia kościoła.Próbowano je rozbić aby odzyskać pręty ale okazaly się na tyle mocne że zrezygnowano z tego.

Szpitale w średniowieczu były zazwyczaj fundacjami osób duchownych. W Ornecie szpital Sw. Ducha ufundował biskup Herman z Pragi, biskup Jan Stryprock uposażył go sześcioma włókami ziemi, a burgrabia ornecki, Henryk Molknecht, ofiarował w 1384 roku na jego rzecz trzy włóki lasu W czasie wojny trzynastoletniej szpital i przyszpitalna kaplica zostały zniszczone, a odbudowane w 1494 roku. Po ponownym zniszczeniu w czasie wojny lat 1519—1521 postanowiono przenieść budowlę na granicę murów miejskich. Około 1340 roku powstał na przedmieściu przy Wysokiej Bramie szpital pod wezwaniem św Jerzego. W pierwszym okresie pełnił on rolę przytułku dla trędowatych, później zaś szpitala dla ubogich. I ten szpital otrzymał, od wspomnianego już burgrabiego orneckiego, trzy włóki lasu. Szpitale Św Jerzego I Św. Ducha w 1880 roku rozebrano, a w ich miejsce zbudowano nowy szpital miejski. Mniej więcej w tym samym czasie (1872—1875) powstał szpital pod wezwaniem św. Elżbiety, którym opiekowały się siostry katarzynki. Rozbudowano go i unowocześniono w 1890 roku. W 1901 roku utworzono w Ornecie zakład dla epileptyków umysłowo chorych.

Szpitale św. Jerzego św. Elżbiety w/g książki Wormditt co pozwoliłem sobie przetłumaczyć
St. George's Hospital
Dwa szpitale św. Ducha i św. Jerzego, które zostały założone w połowie XIV wieku, zostały połączone w 1880 roku w obecnym budynku, który został wzniesiony na starym miejscu szpitala św. Jerzego : róg Staindamm i Gustav Adolf Strasse (obecna Młynarska i Wojska Polskiego). Szpital był prawdopodobnie najbardziej zamożny w całej diecezji. Od XIV wieku miał 6 hektarów ziemi i 8 hektarów lasu (na mapach z tamtego okresu “Hospitalsheide i Melcherwald”).
Administracja szpitala była dzielona między Kościół i Magistrat; w okresie nazistowskim administracją zajmował się C.A. Keuchel. Dwie siostry z Klasztoru św. Katarzyny zarządzały domem. Przestronne pokoje oferowały przyjemne zakwaterowanie i wyżywienie dla 36 starszych kobiet i mężczyzn. Dom był wyposażony we własną kaplicę. Ksiądz Fahl był kapelanem tego domu.
Jak z tego opisu wynika był to bardziej Dom Opieki niż Szpital.
Szpital św. Elżbiety

Szpital św. Elżbiety został założony w Wormditt już w XIX wieku. Hojna darowizna Frau von Schau, z z Korbsdorf(Karkajmy), (30000 marek) stworzyła fundację na rzecz budowy szpitala. W latach 1872-75 wybudowano i otwarto szpital z około 30 łóżkami. W 1899 r. Zarząd składający się z 5 członków przeprowadził rozbudowę, w wyniku której liczba łóżek zwiększyła się do 60, a liczba sal chorych z 12 do 21; ponadto istniały 2 sale izolacyjne, 3 lecznicze i operacyjne. W 1929 roku ponownie zwiększono wydajność szpitala poprzez wyposażenie go w najnowocześniejszy sprzęt medyczny i aparaturę leczniczą, centralne ogrzewanie i bieżącą wodę. W tym roku szpital, prowadzony przez siostry zakonne popularnie zwane Katarzynkami, oferował hospitalizację i leczenie 702 pacjentów przez 11870 dni.
Jak z tego wynika ciągle chodzi o ten sam Szpital św. Elżbiety, który był ciągle rozbudowywany i modernizowany.
Dodatkowa uwag obywano sie wtedy bez takich instytucji jak Ministerstwo Zdrowia czy NFZ, wystarczyło dobrze zorganizowane społeczństwo i troska
o wspólne dobro.
O St. Andreasberg przy innej okazji.

Dobra robota kolego.

Może ktoś to przetłumaczy? Dotyczy szpitala przy Młynarskiej

Vortrag zwischen deß Herrn gnad, vnd dem Hospitall Sanct Georgen vor Wormditth einer Hoffestädt halber bey der Mühle gelegen.

Wir Mauricius von Gotteß gnade Bischoff Zue Ermblandt p Thuen Kundt mitt diesem vnnserem Brieffe Iedermenniglichen, die ihn sehen oder hören lesen, Dieweill Zu vnnser Mühlen von Wormedith kein sonderlich raum oder stäte, dahin man das Zimmer vnndt Bawholtz Zue derselbe Treuge legen vnndt bequemlich halten köndte, bißher gewesen, vnndt ein raum Platz oder wüste hoffestädt nechst Zwischen vnnser Mühlen vnndt dem Töpper so ietzo alda nach der großen Schleiße werts wohnet, dem Hospitahl Sanct Georgy Zuestenden, gelegen, davon doch bißher demselben Hospitall kein sonderlich nutz oder geniß Zuekommen ist; demnach so haben wir vnnß mit den vorstenderen deß Hospitalß die Zue der Zeytt wahren, vnnd deß Raths Zuelaßung, verliebung vnndt bewilligung hierzu hatten, Nemlich Blasien Cawbig vnd Barholo- mæus Herder dieses falß vertragen, vnndt sie vnnß die benimpte Hoffestädte gutt willig gestalt, das dieselbige raum vnd hoffeStädte so groß die ist hynfürbar vnnß vnndt Zue vnnser Mühlen gehören soll, Dargegen vnndt davor sollen so woll wir, alß vnser nachkommen, den Armen leuten deß obgenandten Hospitalß Sanct Georgen Zue Wormedith alle Jahr Jährlichen vff den Tag deß Heyligen Martini Bischoffs drey scheffel Korn auß vnnser Mühlen daselbst Zue ewigen Künfftigen Zeyten, ohn alle Exception vnndt wiederrede Zuegeben verpflichtet sein; Zue Vrkundt mitt vnnserem Anhangenden Siegell besiegelt, vnd Gegeben vff Heylßbergk, am Tage Jacobi Apti Im Jahr Tausent, Fünffhundert, Ein vnd dreyßig.
Maritius Epus L. S.

für Idioten: Heilstätte „St. Andreasberg“ in Wormditt,

für Epileptische: Heilstätte „St. Andreasberg“ in Wormditt,

ewa napisał:

für Idioten: Heilstätte „St. Andreasberg“ in Wormditt,

Szpital przy cmentarzu był w dosłownym znaczeniu dla idiotów?

Kanonik Andrzej Hinzmann, budowniczy zakładu dla niedorozwiniętych i epileptyków na Górze św. Andrzeja w Ornecie, dyrektor Caritas diecezjalnej, był przez wiele lat posłem Centrum do sejmu pruskiego.

Szpital Ducha Świętego (Hospitale sancti Spiritus )został uposażony przez biskupa Jana Stryprocka (1355-1373) sześcioma łanami ziemi, co zostało potwierdzone w odnowionym przywileju lokacyjnym z 14 sierpnia 1359 roku.Henryk Molknecht Ornety i jego żona podarowali szpitalowi 16 października 1384 roku – za potwierdzeniem biskupa Henryka III Sorboma – las o powierzchni trzech łanów.

W 1712 roku ustalono też, że do szpitala powinno się przyjmować tylko zasłużonych mieszkańców Ornety (mężczyzn i kobiety), w liczbie do dwunastu osób. Z lasu szpitalnego przeznaczano na opał 10 sążni drewna. Oprócz 6 łanów ziemi i 3 łanów lasu szpital posiadał jeszcze ogród przy drodze w kierunku Lidzbarka obok cmentarza. W 1754 roku administrator diecezji, kanonik Mikołaj Antoni Szulc, potwierdził, że szpital Ducha Świętego posiadał kapitał w wysokości 2007 imperiałów i 7 groszy. Do 1796 roku kapitał ten powiększył się o dochody z czynszów w wysokości 578 imperiałów i 23 groszy, czyli łącznie było to już 2585 imperiałów i 30 groszy. Suma ta była ulokowana na różnych dobrach i domach, wymienionych przez wizytatora.

Największe sumy były zabezpieczone u Heykinga na dobrach nazywanych Bogatyńskie (zapis z 1 maja 1775 roku – 357 imperiałów i 30 groszy, drugi z 17 sierpnia 1786 roku – 667 imperiałów i 80 groszy oraz z 1789 roku – 83 imperiały i 30 groszy), u wdowy Tettau w Bemowiznie k. Braniewa (zapis z 24 marca 1796 roku – 558 imperiałów i 10 groszy), prowincjalnej kasie kredytowej w Morągu (24 grudnia 1793 roku – 561 imperiałów i 50 groszy i z 1798 roku – 107 imperiałów i 10 groszy). Znacznie mniejsze sumy (od 5 do 33 imperiałów) ulokowano w domach i ziemi mieszkańców Ornety.

Dodano też, że budynek szpitala został wzniesiony z muru pruskiego. Miał dużą salę oraz 15 wydzielonych izb (komór) dla szpitalników. Prawo patronatu należało do rady miejskiej, która też mianowała prowizora, ale za wiedzą archiprezbitera.

źródło Andrzej Kopiczko czasopisma.kul.pl/abmk/article/view/6284

ewa napisał:

St. Georgshospital powstał w założeniach jako dom dla trędowatych. Pisze że był położony po drugiej stronie bramy dolnej ( przy zamku ), moim zdaniem powinno pisać że po drugiej stronie rzeki jeśli by chodziło o budynek byłej porodówki.

Pochodził z pierwszej połowy XIV wieku i początkowo było usytuowany przy drodze prowadzącej do Braniewa. Po pożarze w 1520 roku został odbudowany nad rzeką Drwęcą.W 1798 nazywamy jest leprozorium czyli dom dla chorych na trąd. Ten szpital podobnie jak Ducha Świętego także otrzymał od Henryka Molknechta trzy łany lasu. Szpital posiadał także ogród przylegający do rzeki.

Leprozorium orneckie zostało zbudowane z muru pruskiego i miało jedną salę oraz sześć izb sypialnych. Przebywające w nim osoby otrzymywały na swoje utrzymanie dodatkowo 2 korce żyta, 1 korzec grochu i 1 korzec jęczmienia, oprócz drewna. Do tego dodawano jeszcze słoninę, sól i jarzyny (równowartość 12 talarów 78 groszy). Odnotowano także inne jałmużny. Prowizorami tego szpitala
byli Józef Wax i Andrzej Teichert z Ornety, którzy wspólnie z archiprezbiterem odpowiadali za przyjmowanie pacjentów. Natomiast dochodami administrował sekretarz miasta, Andrzej Thater

źródło Andrzej Kopiczko czasopisma.kul.pl/abmk/article/view/6284

Krzysztof U napisał:

Pochodził z pierwszej połowy XIV wieku i początkowo było usytuowany przy drodze prowadzącej do Braniewa. Po pożarze w 1520 roku został odbudowany nad rzeką Drwęcą.

Droga prowadząca do Braniewa to ta na Krzykały (lotnisko)?